Το θέμα που επέλεξα να σας αναπτύξω είναι τεράστιο βέβαια, από οποιαδήποτε πλευρά και αν το εξετάσουμε. Όμως η προχθεσινή 9η Φεβρουαρίου που καθωρίστηκε από την ελληνική πολιτεία το 2017, ως παγκόσμια ημέρα της Ελληνικής γλώσσας, με παρακίνησε να ασχοληθώ με το θέμα αυτό και λόγω επικαιρότητος να σας το παρουσιάσω, σε μια συνοπτική σχετικά περιγραφή. Πιστεύω δε ότι η έστω και συνοπτική αυτή περιγραφή της ελληνικής γλώσσας θα είναι χρήσιμη σε όλους μας, διότι θα μας θυμίσει κάποια πράγματα, που με το πέρασμα του χρόνου έχουν ξεχαστεί.
Η 9η Φεβρουαρίου, η οποία έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας, παρέχει πρόσφορο έδαφος για επανεκτίμηση της ιστορικής πορείας της γλώσσας μας, αλλά και για την ανάδειξη της αέναης συνεισφοράς της στον παγκόσμιο πολιτισμό.
Ο άνθρωπος με την εμφάνισή του στον πλανήτη μας ένιωσε την ανάγκη επικοινωνίας, ως βασική απαίτηση επιβίωσής του. Έτσι δημιούργησε το απαραίτητο μέσο, που είναι οι διάφορες γλώσσες – όπως συνδέθηκε με τον γνωστό μύθο του πύργου της Βαβέλ.
Η ΜΕΛΕΤΗ της Ιστορίας της Ελληνικής γλώσσας ενδιαφέρει γενικότερα ως το μοναδικό παράδειγμα ζωντανής σήμερα γλώσσας με αδιάσπαστη προφορική παράδοση 4.000 χρόνων και τουλάχιστον 3.000 χρόνων συνεχή γραπτή παράδοση. Μέσα δηλαδή από την Ελληνική γλώσσα μπορεί κανείς να μελετήσει γλωσσολογικά πως εξελίσσεται ιστορικά η γλώσσα του ανθρώπου στον καίριο χώρο της Ευρώπης και σε σχέση με έναν λαό, που καλλιέργησε την γλώσσα όσο λίγοι. Επίσης λόγω της παλαιότητάς της η Ελληνική είναι η κύρια γλώσσα που χρησίμευσε ως βάση, για την μελέτη της εξέλιξης της ινδοευρωπαϊκής πρωτογλώσσας, στην οποία ανάγονται οι γλώσσες της Ευρώπης.
Σύμφωνα με την θεωρία που ανέπτυξαν κάποιοι ιστορικοί, οι Έλληνες έμαθαν γραφή περί το 800 π. Χ. από τους Φοίνικες. ΄Ομως η έρευνα έχει αποδείξει ότι τα σύμβολα που υποτίθεται ότι τα δανειστήκαμε από τους Φοίνικες, υπήρχαν στην Ελλάδα κάποιες χιλιετίες ενωρίτερα. Γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τον Αμερικανό συγγραφέα, ιστορικό και φιλόσοφο Γουίλ Ντυράν : «Οι Φοίνικες δεν ήσαν οι εφευρέται του αλφαβήτου, το κυκλοφόρησαν μόνο από τόπο σε τόπο. Το επήραν από τους Κρήτες και το μετέφεραν στην Τύρο, στην Σιδώνα, στην Βύβλο και άλλες πόλεις της Μεσογείου. Υπήρξαν οι «γυρολόγοι» και όχι οι εφευρέται του αλφαβήτου».
Εκείνο όμως που δεν μπορούν να μας εξηγήσουν οι κάποιοι ιστορικοί είναι πώς είναι δυνατόν η ελληνική γλώσσα να έχει 800.000 λήμματα, πρώτη γλώσσα στον πλανήτη, όταν η αμέσως επόμενη έχει 250.000 λήμματα ή πως είναι δυνατόν να γράφηκαν τα Ομηρικά έπη περί το 800 π. Χ. όταν δηλαδή έμαθαν να γράφουν οι Έλληνες ; Έμαθαν να γράφουν οι Έλληνες από τους ανατολικούς λαούς και ξαφνικά έγραψαν τα Ομηρικά έπη που έχουν ιστορικό βάθος τριών χιλιάδων ετών ; Παρουσιάστηκαν ξαφνικά οι αρχαίοι Έλληνες στο ιστορικό προσκήνιο τον 8ο αιώνα π. Χ., με γλώσσα εκατοντάδων χιλιάδων λημμάτων, που για να δημιουργηθεί απαιτείται γλωσσική προϊστορία τουλάχιστον 10.000 ετών, σύμφωνα με μια επίσημη αμερικανική γλωσσική έκθεση; Αλλά τί είναι αυτό που φοβίζει τους ιστορικούς ; Μήπως γιατί δεν χάθηκαν στη σκόνη της ιστορίας και οι Έλληνες, όπως οι Χαναναίοι, οι Σουμέριοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Φοίνικες ; Μήπως η αλήθεια, η πραγματικότητα, αποτελεί εμπόδιο και φόβο στα σχέδια κάποιων που επιδιώκουν την τύφλωση των λαών ;
Ένα επιπλέον γεγονός όμως που ανατρέπει τις θεωρίες των διαφόρων ιστορικών είναι το γραπτό κείμενο που βρέθηκε στο Δισπηλιό της Καστοριάς, όπου κατά την διάρκεια ανασκαφών ανακαλύφθηκε μια ξύλινη πινακίδα, με άγνωστο μήνυμα σε έναν λιμνιαίο προϊστορικό οικισμό, γραμμένο περί το 5260 π. Χ., δηλαδή στο τέλος της μέσης νεολιθικής περιόδου, όπως επακριβώς χρονολογήθηκε με την μέθοδο του άνθρακα-14 στον Δημόκριτο, ήτοι δύο χιλιάδες χρόνια πριν από τα γραπτά ευρήματα των Σουμερίων και τέσσερις χιλιάδες χρόνια πριν από τις κρητομυκηναϊκές πήλινες πινακίδες της γραμμικής γραφής. Ο δε καθηγητής Χουρμουζιάδης με επιστημονικά επιχειρήματα συμπέρανε ότι τα χαράγματα της επιγραφής, που είναι οργανωμένα σε στίχους, είναι γράμματα που μπορούν να ενταχθούν στο σύστημα της παλαιοευρωπαϊκής γραφής και μάλιστα στην πρώιμη φάση της. «Είναι το μοναδικό έγγραφο – εύρημα όπου τα σήματά του δεν έχουν ιδεο –γραφικό χαρακτήρα (μορφές ανθρώπων, ζώων, ήλιου, κ. ά.) και παρουσιά -ζουν προχωρημένο χαρακτήρα, άρα είναι προϊόν διανοητικής επεξεργασίας» είπε ο κ. Χουρμουζιάδης και συμπλήρωσε : «Θα μπορέσουμε άραγε να μάθουμε ποτέ αν αυτά τα σήματα ήταν η πρώτη αρχή ενός διηγηματικού λόγου ; ».
Το θέμα της γραφής υπήρξε εξίσου σημαντικό για την ιστορία της ελληνικής γλώσσας. Και επειδή η ιστορία μιας γλώσσας αρχίζει από τα χρόνια που σώζονται γραπτές μαρτυρίες, η ιστορία της ελληνικής γλώσσας παλαιότερα μεν θεωρούσαν ότι άρχιζε με τις πρώτες επιγραφές σε ελληνική αλφαβητική γραφή, δηλαδή τον 8ον π. Χ. αιώνα, αργότερα όμως (1953) με την ανάγνωση των πινακίδων της κρητομυ - κηναϊκής γραμμικής γραφής Β΄, οι απαρχές της ιστορίας της ελληνικής γλώσσας μετατέθηκαν 7 αιώνες νωρίτερα τον 15ο π. Χ. αιώνα (1450). Ας ληφθεί υπόψιν δε, σύμφωνα με τον καθηγητή Γλωσσολογίας Γεώργιο Μπαμπινιώτη σχετικά με την γραμμική γραφή Β΄ ότι «Πρόκειται για ένα ατελές σύστημα γραφής το οποίο οι Ελληνες αντικατέστησαν με μια καθαρώς αλφαβητική γραφή, το γνωστό και μέχρι σήμερα χρησιμοποιούμενο ελληνικό αλφάβητο, το οποίο οι ίδιοι οι Έλληνες εδημιούργησαν επινοήσαντες χωριστά γράμματα να δηλώνουν τα φωνήεντα και χωριστά γράμματα να δηλώνουν τα σύμφωνα». Το πρώτο αλφάβητο που κατασκεύασαν οι Έλληνες το πήραν οι Ρωμαίοι και κατασκεύασαν το δικό τους και από αυτούς πέρασε σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο. Γι΄αυτό και όλα τα Ευρωπαϊκά αλφάβητα είναι παραλλαγές του ελληνικού, οι δε Ρωμαίοι Αυτοκράτορες, όπως ο Μάρκος Αυρήλιος και άλλοι έγραφαν στα Ελληνικά, οι δε Ρωμαίοι Ρήτορες, στο ΄Άθήναιον΄΄της Ρώμης εκφωνούσαν τους λόγους τους στα Ελληνικά. Μεγάλες προσπάθειες δε έχουν γίνει για να αποκρυπτογραφηθεί η γραμμική γραφή Α΄, που χρονολογείται περίπου στο 1750 π. Χ. , καθώς και η ιερογλυφική του Ελλαδικού χώρου, περίπου στο 2.000 π. Χ.
Την Ελληνική γλώσσα ιστορικά θα μπορούσαμε να την κατατάξουμε στις εξής περιόδους :
Πρωτοελληνική γλώσσα (περίπου 3.000 π.Χ.)
Μυκηναϊκή (περίπου 1600 – 1200 π. Χ.). Είναι η γλώσσα του Μυκηναϊκού πολιτισμού, η οποία καταγράφεται σε πίνακες γραμμένους σε γραμμική Β.
Ομηρική (περίπου 1200 – 800 π.Χ.) με βασική διάλεκτο την Ιωνική, που εγράφησαν και τα Ομηρικά έπη και εχρησιμοποιείτο στα Β.Δ. παράλια της Μικράς Ασίας.
Αρχαία ελληνική (περίπου 800 – 200 π.Χ.) με πολλές διαλέκτους (Αιολική, Αρκαδοκυπριακή, Δωρική, Αττική, Ιωνική). Είναι η γλώσσα της αρχαϊκής και κλασικής εποχής, καθώς και η γλώσσα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, καθώς επίσης η σημαντικότατη γλώσσα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Ελληνιστική κοινή (περίπου από 330 π.Χ. – 700 μ.Χ.). Από την συγχώνευση της αττικής και ιωνικής διαλέκτου προέκυψε η πρώτη κοινή ελληνική διάλεκτος η οποία με την πάροδο του χρόνου εξαπλώθηκε σε όλο τον τότε γνωστό ελλαδικό χώρο και λόγω των εκστρατειών του Μεγάλου Αλεξάνδρου έγινε η γλώσσα επικοινωνίας για τους κατοίκους της Ανατολικής Μεσογείου, Αιγύπτου και Εγγύς Ανατολής. Την περίοδο αυτή δε οι Απόστολοι διέδωσαν τον Χριστιανισμό δια μέσου της ελληνικής γλώσσας.
Μεσαιωνική ελληνική (περίπου 700 - 1700) γνωστή και ως Βυζαντινή ελληνική. Αποτελεί την συνέχεια της κοινής ελληνικής μέχρι την πτώση της βυζαντινής αυτοκρατορίας και καλύπτει μια περίοδο με διαφορετικούς τρόπους ομιλίας και γραφής.
Νέα ελληνική γλώσσα (από το 1700 και μετά). Είναι η εξελιξη όλων των προηγουμένων με διάφορα ιδιώματα, όπως ο Αττικισμός, η καθαρεύουσα και η Δημοτική, που καθιερώθηκε το 1976, καθώς και με διαφόρους διαλέκτους, όπως Κρητική, Ποντιακή, Κυπριακή, Τσακώνικη, Κάτωιταλική, κλπ.
Όσον αφορά δε στις γλώσσες της υφηλίου τις διακρίνουμε σε σημειολογικές και νοηματικές.
Σημειολογική είναι η γλώσσα στην οποία ορίζεται αυθαίρετα ότι το σημαινόμενο εννοείται με το σημαίνον. Οι λέξεις που χρησιμοποιεί είναι συμβατικές, σημαίνουν κάτι (πράγμα, ιδέα, κατάσταση) επειδή έτσι συμφωνήθηκε μεταξύ εκείνων που τις χρησιμοποιούν. Νοηματική θεωρείται η γλώσσα στην οποία το σημαίνον δηλαδή η λέξη και το σημαινόμενο δηλαδή αυτό που εκφράζει η λέξη έχουν μεταξύ τους πρωτογενή σχέση.
Η Ελληνική γλώσσα είναι η μόνη γλώσσα της οποίας οι λέξεις έχουν πρωτογένεια, π. χ. η λέξη Γεωμετρία προκύπτει από τις λέξεις Γη και Μετρώ, η ραψωδία από τις ράπτω+ωδή, ο βοηθός σημαίνει αυτός που στο κάλεσμα τρέχει, δηλαδή Βοή = φωνή + θέω = τρέχω, κλπ, γι΄αυτό και οι επιστήμονες προχωρημένης τεχνολογίας διαπίστωσαν και αποδέχονται ως νοηματική γλώσσα ΜΟΝΟ την Ελληνική, ο δε Guardian έλεγε ότι οι Έλληνες για το κάθε πράγμα έχουν μια λέξη, σε αντίθεση με τις άλλες γλώσσες, που ορισμένες Ελληνικές λέξεις δεν μπορούν ούτε να τις αποδόσουν , όπως π.χ. άμιλλα, θαλμπωρή, φιλότιμο κλπ. Μόνον η Ελληνική γλώσσα ξεχωρίζει τη ζωή από τον βίο, την αγάπη από τον έρωτα. Μόνον αυτή διαχωρίζει, διατηρώντας το ίδιο ριζικό θέμα, το ατύχημα από το δυστύχημα, το συμφέρον από το ενδιαφέρον. Το συμπέρασμα δε των επιστημόνων, μεταξύ των άλλων, είναι ότι, η Ελληνική γλώσσα ενισχύει τη λογική αυτού που τη χρησιμοποιεί.
Μάλιστα ο μεγάλος φιλόσοφος και μαθηματικός Βένερ Χάιζενμπεργκ είχε παρατηρήσει αυτήν την σημαντική ιδιότητα για την οποία είχε πει : «Η θητεία μου στην αρχαία Ελληνική γλώσσα υπήρξε η σπουδαιότερη πνευματική μου άσκηση. Στη γλώσσα αυτή υπάρχει η πληρέστερη αντιστοιχία ανάμεσα στη λέξη και στο εννοιολογικό της περιεχόμενο »
Η ελληνική γλώσσα είναι αυτή που κρατήθηκε ζωντανή για σχεδόν σαράντα αιώνες στην ίδια γεωγραφική περιοχή. Είναι αυτή που ανέδειξε τις πανανθρώπινες αξίες οι οποίες θεμελίωσαν τον πολιτισμό των λαών αλλά και διέδωσε το μεγαλείο της ιστορίας και της παράδοσής της. Μέσα της καταγράφεται η ιδιοσυγκρασία του λαού που την χρησιμοποιεί. Μέσω αυτής εκφράστηκαν ανώτερες ιδέες, προβλημα -τισμοί, ανησυχίες, βαθύτερα συναισθήματα, συστατικά τα οποία αποτέλεσαν τον συνδετικό κρίκο μεταξύ ανθρώπων και λαών. Θεωρείται το αποτύπωμα των πνευματικών αναζητήσεων, των ψυχικών αποχρώσεων, των ηθικών αξιών και της γενικότερης κουλτούρας του έθνους, γι αυτό και ο Βόλφγκαγκ Γκαίτε είπε κάποτε : Άκουσα στον Άγιο Πέτρο της Ρώμης το Ευαγγέλιο σε όλες τις γλώσσες. Η ελληνική αντήχησε σαν άστρο λαμπερό μέσα στη νύχτα. Ο δε Γάλλος διανοούμενος Κλόντ Φοριέλ ανέφερε ότι «Η ελληνική γλώσσα είναι πιο πλούσια από τη γερμανική, πιο διαυγής από τη γαλλική, πιο ευλύγιστη από την ιταλική και πιο αρμονική από την ισπανική, είναι η ωραιότερη γλώσσα της Ευρώπης».
Όμως η Ελληνική γλώσσα δεν είναι απλά ένα μέσο επικοινωνίας. Είναι ο φορέας ο οποίος συμπυκνώνει τα ιδανικά και τις αξίες του έθνους μας. Είναι το μεγάλο συνεκτικό και συνάμα αποδεικτικό στοιχείο αυτού που ονομάζουμε Ελληνικότητα, που υπάρχει και ζει αδιάλειπτα από τον Όμηρο μέχρι σήμερα. Ο Οδυσσέας Ελύτης έλεγε ότι η γλώσσα είναι εργαλείο μαγείας και φορέας αξιών, το οποίο στο βάθος των αιώνων προσκτάται ένα ορισμένο ήθος.
Η Ελληνική γλώσσα διαθέτει κάτι το μοναδικό. Ο πλούτος, η πλαστικότητα και η ακριβολογία της επιτρέπουν στον ομιλητή να εκφράζει με απλότητα και σαφήνεια υψηλές έννοιες, οι οποίες θέτουν στο επίκεντρο τον Άνθρωπο, τη δίψα του για ελευθερία και αξιοπρέπεια, τον αγώνα του για ηθική τελείωση και λύτρωση. Δεν είναι τυχαίο ότι η γλώσσα ορισμένων εκ των σπουδαιότερων δημιουργημάτων του ανθρώπινου πνεύματος είναι η Ελληνική και γι΄αυτό ακριβώς το λόγο ο Ελληνισμός είναι οικουμενικός, υπόθεση πανανθρώπινη και διαχρονικό σημείο αναφοράς, παράλληλα δε αποτελεί μαζί με την θρησκεία τον συνδετικό κρίκο μεταξύ της μητέρας-πατρίδος και του Ελληνισμού της διασποράς, μια ζωντανή οντότητα, δυναμική και διαρκώς εξελισσόμενη.
Η Ελληνική γλώσσα κατέχει υψηλή ιστορική θέση στην ιστορία του Δυτικού κόσμου. Ξεκινώντας με τα Ομηρικά έπη, η αρχαία ελληνική λογοτεχνία περιλαμβάνει πολλά σημαντικά έργα της Ευρωπαϊκής λογοτεχνίας και είναι η γλώσσα με την οποία συντέθηκαν πολλά από τα θεμελιώδη επιστημονικά και φιλοσοφικά κείμενα. Είναι η γλώσσα στην οποία γράφτηκαν τα πρώτα κείμενα του Χριστιανισμού, δηλ. οι πρώτοι Χριστιανικοί Ύμνοι, τα βιβλία της Καινής Διαθήκης, τα Ευαγγέλια, οι Επιστολές του Αποστόλου Παύλου κλπ.
Παρά τις διαφορετικές απόψεις κάποιων, η Ελληνική γλώσσα παγκοσμίως θεωρείται η μητέρα σχεδόν όλων των γλωσσών της γης, δηλαδή είναι η γλώσσα των γλωσσών, με τις γλώσσες αυτές να έχουν δανειστεί από την ελληνική έναν πολύ μεγάλο αριθμό λέξεων. Σε αντίθεση με τις άλλες γλώσσες, η Ελληνική γλώσσα είναι μια υπέροχη μαθηματική δημιουργία και ως μαθηματική κατασκευή είναι κατά συνέπεια και μουσική γλώσσα. Κατά την εποχή του Πυθαγόρα δε, αλλά και προγενέστερα από αυτόν, οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τα σύμβολα των γραμμάτων για να συμβολίζουν τους αριθμούς.
Γι΄αυτήν την μαθηματική της κατασκευή δε, ο γνωστός σε όλους μας Μπίλ Γκέιτς της Microsoft είχε πει ότι : «Η Ελληνική με την μαθηματική δομή της είναι η γλώσσα της πληροφορικής και της νέας γενιάς των εξελιγμένων υπολογιστών, διότι μόνον σ΄αυτήν δεν υπάρχουν όρια».
Η δε μεγάλη εταιρεία Η/Υ Apple κατασκεύασε ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικής εκμάθησης της Ελληνικής το Hellenic Quest, που το CNN άρχισε να διανέμει παγκοσμίως και προορίζεται σε πρώτο στάδιο για τους αγγλόφωνους και ισπανόφωνους, ο δε πρόεδρός της Τζον Σκάλι είπε σχετικά : «Αποφασίσαμε να προωθήσουμε το πρόγραμμα εκμάθησης της Ελληνικής, επειδή η κοινωνία μας χρειάζεται ένα εργαλείο που θα της επιτρέψει ν΄αναπτύξει τη δημιουργικότητά της, να εισαγάγει καινούριες ιδέες και θα τις προσφέρει γνώσεις περισσότερες απ΄όσες ο άνθρωπος μπορούσε ως τώρα να ανακαλύψει. Με άλλα λόγια, πρόκειται για μια εκδήλωση της τάσης για επιστροφή του παγκόσμιου πολιτισμού στο πνεύμα και τη γλώσσα των Ελλήνων».
Μία άλλη συναφής εκδήλωση είναι η παρότρυνση των Άγγλων επιχειρηματιών στα ανώτερα στελέχη τους να μάθουν Αρχαία Ελληνικά επειδή αυτά περιέχουν μια ξεχωριστή σημασία για τους τομείς οργανώσεως και διαχειρήσεως επιχειρήσεων. Στο συμπέρασμα αυτό οδηγήθηκαν μετά από διαπιστώσεις Βρετανών ειδικών ότι η Ελληνική γλώσσα ενισχύει τη λογική και τονώνει τις ηγετικές ικανότητες. Γι΄αυτό έχει μεγάλη αξία, όχι μόνον στην πληροφορική και στην υψηλή τεχνολογία, αλλά και στον τομέα οργανώσεως και διοικήσεως.
Αυτές οι ιδιότητες της Ελληνικής ώθησαν το Πανεπιστήμιο Ιρμάιν της Καλιφόρνια να αναλάβει την αποθησαύριση του πλούτου της. Επικεφαλής του προγράμματος τοποθετήθηκαν η γλωσσολόγος – Ελληνίστρια – Μακ Ντόναλυ και οι καθηγητές της ηλεκτρονικής Μπρούνερ και Πάκαρι. Στον λίαν προηγμένο Η/Υ ΙΒΥΚΟΣ αποθησαυρίστηκαν 6 εκατομμύρια λεκτικοί τύποι της γλώσσας μας όταν η Αγγλική έχει συνολικά 490.000 λέξεις και 300.000 τεχνικούς όρους, δηλαδή σαν γλώσσα είναι μόλις το 1/100 της Ελληνικής. Μιλώντας γι΄αυτό ο καθηγητής Μπρούνερ είπε : Σε όποιον απορεί γιατί ξοδέψαμε τόσα εκατομμύρια δολάρια για την αποθησαύριση των λέξεων της Ελληνικής απαντούμε : «Μα πρόκειται για τη γλώσσα των προγόνων μας. Και η επαφή μας μ΄αυτούς θα βελτιώσει τον πολιτισμό μας». Οι υπεύθυνοι του προγράμματος υπολογίζουν ότι οι ελληνικοί λεκτικοί τύποι θα φθάσουν στα 90 εκατομμύρια, έναντι μόλις 9 εκατομμυρίων της Λατινικής. Το ενδιαφέρον αυτό δε για την Ελληνική προέκυψε μετά την διαπίστωση των επιστημόνων πληροφορικής και υπολογιστών ότι οι Η/Υ προχωρημένης τεχνολογίας δέχονται ως νοηματική γλώσσα ΜΟΝΟΝ την Ελληνική. Όλες οι άλλες γλώσσες χαρακτηρίστηκαν σημειολογικές.
Τα τελευταία προγράμματα δε ΓΝΩΣΙΣ και ΝΕΥΤΩΝ του λίαν προηγμένου Η/Υ ΙΒΥΚΟΣ που χρησιμοποιούν Πανεπιστημιακοί καθηγητές αναπαριστούν τους λεκτικούς τύπους της Ελληνικής γλώσσας ως ολοκληρώματα και τέλεια σχήματα παραστατικής, πράγμα που αδυνατούν να κάνουν σε όποιαδήποτε άλλη γλώσσα. Και αυτό βέβαια επειδή η Ελληνική γλώσσα έχει μαθηματική δομή που επιτρέπει την αρμονική γεωμετρική τους απεικόνιση.
Γι΄αυτές τις αποκλειστικές ιδιότητες οι Ισπανοί Ευρωβουλευτές Gerikogoita και Imaz ζήτησαν να καθιερωθεί η Ελληνική ως η επίσημη γλώσσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διότι είναι η μητέρα των Ευρωπαϊκών γλωσσών, που είναι διάλεκτοι της Ελληνικής και είναι η μόνη την οποία οι υπολογισταί υψηλής τεχνολογίας μπορούν να δεχθούν νοηματικά, ο δε Βολταίρος πριν από πολλά χρόνια είχε πει : «Είθε η Ελληνική γλώσσα να γίνει κοινή όλων των λαών, την οραματίζομαι ως διεθνή γλώσσα της Ευρώπης».
Αλλά τί είναι ακριβώς η Ελληνική γλώσσα ; Ας δούμε τι λένε και κάποιες άλλες διεθνείς αυθεντίες :
Κικέρων : «Εί οί θεοί διαλέγοντο τήν τών Έλλήνων γλώτταν χρώνται».
Εάν οι θεοί συνομιλούν, την ελληνική γλώσσα χρησιμοποιούν.
Μάρκος Φάβιος Κουϊντιανός : Η παιδεία αρχίζει από την ελληνικήν γλώσσαν.
Λέων Τολστόι : Χωρίς ελληνομάθεια δεν υπάρχει παιδεία.
Λένιν : Μόνον όσοι γνωρίζουν την Ελληνικήν γλώσσαν μπορούν να σκέπτονται και να ενεργούν σωστά.
Ιμπν Χαλντούν (Ο μεγαλύτερος Άραβας ιστορικός) : Πού είναι η γραμματεία των Ασσυρίων, των Χαλδαίων, των Φοινίκων ; Όλη η ανθρωπότητα έχει κληρονομήσει μόνον μία και αυτή είναι η γραμματεία των Ελλήνων.
Παραδείγματα όπως τα παραπάνω, όχι μόνον ξένων αλλά και Ελλήνων, θα μπορούσαν να αναφερθούν πάρα πολλά. Όμως περιορίζομαι σ΄αυτά για λόγους οικονομίας χρόνου.
Όσον αφορά στην μουσικότητα της γλώσσας, για να τονίσει αυτήν της την ιδιότητα ο μεγάλος ποιητής και ακαδημαϊκός Νικηφόρος Βρετάκος έγραφε ότι : «Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φώς θα ελιχθώ προς τα πάνω. Κι αν τυχόν κάπου συναντήσω αγγέλους, θα τους μιλήσω Ελληνικά, επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες. Μιλάνε μεταξύ τους με μουσική».
Αλλά και πολλοί άλλοι έχουν μιλήσει για την μουσικότητα της Ελληνικής γλώσσας, όπως ο Γάλλος συγγραφεύς Ζακ Λακαρριέρ, ο Γίββων, ο διεθνούς φήμης μουσικός Ιάνης Ξενάκης, η φιλόλογος και συγγραφεύς Α. Τζιροπούλου – Ευσταθίου και άλλοι πολλοί.
Είναι γνωστό εξάλλου πως όταν οι Ρωμαίοι πολίτες πρωτάκουσαν στην Ρώμη Έλληνες ρήτορες, συνέρρεαν να θαυμάσουν , ακόμη και όσοι δεν γνώριζαν Ελληνικά, τους ανθρώπους που «ελάλουν ως αηδόνες».
Το στοιχείο αυτό της μουσικότητας είχε αναδειχτεί και από τον Ρωμαίο Οράτιο ο οποίος είχε γράψει ότι : «Η Ελληνική φυλή γεννήθηκε ευνοημένη με μία γλώσσα εύηχη, γεμάτη μουσικότητα».
Δυστυχώς όμως κάπου στην πορεία της Ελληνικής φυλής, η μουσικότητα αυτή, την οποία οι Ιταλοί πήραν και κατάφεραν να κρατήσουν, χάθηκε, προφανώς στα μαύρα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Όμως υπάρχουν μέρη στη χώρα μας που η μουσικότητα της γλώσσας συνεχίζεται μέχρι σήμερα και τέτοια είναι τα Επτάνησα που δεν γνώρισαν Τουρκικό ζυγό και είναι χαρακτηριστική η μουσικότητα στην ομιλία τους, όπως π. χ. των Κερκυραίων.
Βέβαια με το πέρασμα του χρόνου πολλά πράγματα έχουν συμβεί και πολλές αλλαγές έχουν γίνει, όπως :
1. Το γνωστό σε όλους μας Τα πάντα ρεί . Δηλαδή την αναγκαστική εξέλιξη όλων των πραγμάτων, φυσικά και της γλώσσας.
2. Τον γλωσσικό ηγεμονισμό της Αγγλοαμερικανικής γλώσσας, που οφείλεται στην κυριαρχία της οικονομίας, του εμπορίου, της τεχνολογίας και της στρατιωτικής υπεροπλίας των ΗΠΑ. Τον ίδιο ακριβώς ρόλο που έπαιξε η Ελληνική γλώσσα, στις κατακτημένες από τον Μέγα Αλέξανδρο χώρες.
3. Την εισροή χιλιάδων ξένων λέξεων, των ονομαζομένων εξωτερικών δανείων, λόγω της τεράστιας τεχνολογικής εξέλιξης των τελευταίων ετών, σε συνδυασμό και με την ξενομανία που μας έχει κυριεύσει, όσον αφορά στη χρήση λέξεων στις συνομιλίες μας, αλλά και στις επιγραφές των καταστημάτων. Αν βρεθείς στην Ερμού και όχι μόνον, θα νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε κάποιον εμπορικό δρόμο του Λονδίνου και όχι στην Αθήνα
4. Την διαχρονική αλοίωση που έχει υποστεί η γλώσσα μας στα σχολεία, από τον κακό τρόπο διδασκαλίας.
5. Την αλλαγή της γλώσσας από καθαρεύουσα σε δημοτική, με τις τεράστιες αντιδράσεις που δημιουργήθηκαν την περίοδο εκείνη.
6. Την χρήση της μονοτονικής γραφής. Το θέμα της μονοτονικής γραφής ξεκίνησε να διχάζει τους ανθρώπους των γραμμάτων γενικά από το 1884, όταν ο Νικόλαος Φρυδάς σε ένα κείμενο που δημοσίευσε επιχειρεί να απαλλάξει τις λέξεις από τους τόνους και τα πνεύματα. Ανάλογες μεμωνομένες πρωτοβουλίες πήραν και άλλοι πολλοί το 1886, το 1911, το 1913, το 1927, αλλά και από την πολιτεία το 1931, το 1938 και το 1976. Τελικά τα μεσάνυχτα της 11ης Ιανουαρίου 1982, ο τότε Υπουργός Παιδείας Ελευθέριος Βερυβάκης εισάγει αιφνιδιαστικά προς ψήφηση στη Βουλή την επιβολή του μονοτονικού και με την θετική ψήφο ΜΟΝΟ 30 βουλευτών του κυβερνώντος κόμματος το μονοτονικό, ένα τόσο σοβαρό θέμα έγινε νόμος του κράτους. Αντιδράσεις υπήρξαν πάρα πολλές και ειδικότερα από την Εκκλησία, τον Δημήτρη Χόρν, τον Νικηφόρο Βρεττάκο, τον Κορνήλιο Καστοριάδη και άλλους πολλούς, ενώ από την αντίπερα όχθη οι εκδοτικοί οίκοι, οι εφημερίδες και διάφοροι άλλοι, για οικονομικούς λόγους το επικροτούσαν .
Όσον αφορά στον δανεισμό ξένων λέξεων, των λεγόμενων εξωτερικών δανείων που αναφέραμε πιο πριν, τα κατατάσουμε σε τρείς κατηγορίες και αποτελούν σήμερα το μεγαλύτερο πρόβλημα στη γλώσσα μας.
1. Άμεσα δάνεια είνα οι ξένες λέξεις που έχουμε δανειστεί από διάφορες γλώσσες, όπως ντιλίβερι, ίντερνετ, κλικ-εγουέι, κλπ αν και σε πολλές από αυτές, ο καθηγητής Μπαμπινιώτης έχει βρεί επιτυχημένες ελληνικές όπως : τροφοδιανομή, διαδίκτυο, κλπ.
2. Έμμεσα ή μεταφραστικά δάνεια, είναι όταν αποδίδουμε, με συστατικά της δικής μας γλώσσας, την έννοια ή τον ξένο όρο που δανειζόμαστε, μεταφράζοντας κατ΄αναλογία, ένα προς ένα τα συστατικά τους. Για παράδειγμα, το ουρανοξύστης είναι κατά λέξη μετάφραση του sky-scraper, το αυτοεξυπηρέτηση του self-service, το νόμος-πλαίσιο του Γαλλικού loi-cadre κλπ.
3. Αντιδάνεια τέλος είναι οι πολλές χιλιάδες των λέξεων που κατά το παρελθόν πολλές ξένες γλώσσες δανείστηκαν από την ελληνική, τις προσάρμοσαν στη γλώσσα τους και αυτές τις λέξεις τις πήραμε στη συνέχεια ελαφρώς τροποποιημένες. Π.χ. η λέξη turbo προέρχεται από την τύρβη (ταραχώδης, ταχύτατη περιστροφή), η λέξη scene είνα η σκηνή στα Ελληνικά και scenario-σενάριο, το super από την λέξη υπέρ. Αλλά και το γνωστό μας debate, δεν είναι τίποτε άλλο από το ΔΙΒΑΤΟΝ. Όταν οι αρχαίοι πρόγονοί μας ήθελαν να βγάλουν συμπεράσματα από τις διαφορετικές απόψεις δύο ρητόρων έστηναν δύο ΄΄βήματα΄΄δηλ. βάθρα, το ένα κοντά στο άλλο και εξέθεταν τις απόψεις τους. Το πλήθος άκουγε και τον έναν και τον άλλον και όταν συμφωνούσε με ένα επιχείρημα που άκουγε, αναφωνούσε ΄΄ΒΡΑΒΕΥΩ, ΒΡΑΒΕΥΩ. Το σκηνικό αυτό με τα δύο βήματα ονομάστηκε ΔΙΒΑΤΟΝ, και οι Άγγλοι το έκαναν DEBATE, όσο για το ΒΡΑΒΕΥΩ αφαιρέθηκαν τα δύο κεντρικά γράμματα ΒΕ και έγινε BRAVO. Το ίδιο ισχύει και για το VIAGRA, που αποτελείται από την ΒΙΑ (= Δύναμη, Ορμή) + ΑΓΡΑ (= Κυνηγώ, Αναζητώ), ό εστίν μεθερμηνευόμενον : αναζήτηση της χαμένης ορμής.
Αποτέλεσμα απ΄όλα τα παραπάνω ήταν η γλώσσα μας να έχει υποστεί πολλές διαφοροποιήσεις, και να έχει χάσει την παλιά της αίγλη, να έχει φθαρεί να έχει υποστεί αλλοίωση και αυτά τα αρνητικά στοιχεία απεικονίζονται στην αγλωσσία των νέων, στην συνεχή προσθήκη ξένων λέξεων, ακόμη και στην λεξιπενία, φαινόμενα που καταλήγουν σε πτωχή επικοινωνία και τελικά σε ασυνεννοησία.
Η γλωσσική αδυναμία, λοιπόν, προκαλεί επικοινωνιακή σύγχυση, ενώ η γλωσσική υστέρηση υποδηλώνει νοητική υστέρηση, πνευματική ατροφία, υποβαθμίζοντας την ανθρώπινη υπόσταση και κατ΄επέκταση και τη φυσιογνωμία ενός λαού. Γι΄αυτό και ο Κωστής Παλαμάς έλεγε ότι «Σωστή γλώσσα θα πει σωστός νούς». Με τη γλώσσα εκφράζει ο καθένας τις προσωπικές του σκέψεις και τα συναισθήματά του, εκδηλώνει τις ιδιαιτερότητές του, αποκαλύπτει το ηθικό του υπόβαθρο, καθιστώντας τον περίγυρό του γνώστη της προσωπικότητάς του και των επιθυμιών του.
«Έχουμε κατακλυστεί από νέους όρους και ορισμούς σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα», αναφέρει ο καθηγητής Μπαμπινιώτης. Πολλοί από αυτούς ‘’εισβάλλουν‘’ στα προφορικά και γραπτά Ελληνικά, στην δε τηλεόραση οι δημοσιογράφοι σε λίγα χρόνια θα μιλούν μόνον Αγγλικά.
Πέραν όλων αυτών όμως, εάν μελετήσουμε και αναλύσουμε πάρα πολλές από τις λέξεις που χρησιμοποιούμε σήμερα στον γραπτό ή προφορικό μας λόγο, θα διαπιστώσουμε ότι ένας τεράστιος αριθμός απ΄αυτές – αυτούσιες ή σύνθετες – δεν είναι τίποτε άλλο παρά λέξεις της αρχαίας μορφής της γλώσσας μας. Ασυνείδητα δηλαδή όλοι στον καθημερινό μας λόγο σήμερα, μιλάμε αρχαία Ελληνικά και αυτό σημαίνει ότι τα καλούμενα Αρχαία Ελληνικά δεν είναι νεκρά. Λέμε κάθε ημέρα : αναφανδόν, δράττομαι, αδαής, παλινωδίες, παρρησία, άπλετος, φωνή βοώντος, αποδιοπομπαίος, αντί πινακίου φακής και εκατοντάδες άλλες. Επίσης λέγομεν * Μπουκάλι και όχι φιάλη, αλλά στην σύνθεση έχουμε εμφιάλωση και όχι εμπουκάλωση, ζητούμε εμφιαλωμένο νερό και όχι μπουκαλωμένο. * Ψωμί και όχι άρτος, αλλά αρτοποείον, αρτεργάται, αν και το ψωμί συναντάται και στα αρχαία (Απομνημονεύματα Ξενοφώντα Γ, 14, 5 και την Ρητορική του Αριστοτέλη 3,4,3). Το ίδιο μπορούμε να συναντήσουμε στο αυγό – ωόν (ωοθήκες), παπούτσι - υπόδημα (υποδηματοποιείον), κυνήγι – θήρα (χρυσοθήρας) και πάρα πολλές άλλες χιλιάδες λέξεων.
Και από την εποχή του Ομήρου όμως χρησιμοποιούμε πληθώρα λέξεων όπως : Η ομηρική λέξις λάας, λας. Δεν αποκαλούμε τον βράχο λας, λέγομεν όμως λατομείον, λαξεύω. Αλέξω στα Ελληνικά της εποχής του Ομήρου (Οδ. Γ 346) σημαίνει εμποδίζω, αποτρέπω, και σήμερα λέμε αλεξίπτωτον, αλεξικέραυνον, αλεξίσφαιρον, κλπ . Το δε επίρρημα - τηλε - εκτός από την Ελληνική χρησιμοποιείται ως πρόθεμα και από πολλές ξένες γλώσσες.
Με τα πολύ λίγα παραπάνω παραδείγματα, διότι τέτοια υπάρχουν άπειρα μπορούμε να διερωτηθούμε ποια Ελληνική λέξη είναι αρχαία και ποια νέα, ώστε να έχουμε αρχαία και νέα Ελληνικά ; Τα στοιχεία πείθουν ότι δεν έχουμε αρχαίες ή νέες Ελληνικές λέξεις, αλλά μόνον Ε λ λ η ν ι κ έ ς.
Γι΄αυτό και ο Σεφέρης στις (Δοκιμές, 1ος Τόμος) μας λέει ότι δεν υπάρχει Αρχαία και Νέα ελληνική γλώσσα, αλλά μόνον Μ Ι Α η Ελληνική γλώσσα. Σήμερα ομιλούμε αυτήν που δια μέσου των αιώνων υπέστη την αναμενόμενη, την λογική και φυσικά αποδεκτή εξέλιξη, όπως όλες οι γλώσσες. Από την εποχή του Ομήρου, αλλά και πριν από αυτόν, η εξελικτική πορεία της γλώσσας μας έχει φέρει μέχρι τις μέρες μας, πάρα πολλές λέξεις, ακριβώς ίδιες ή και χιλιάδες άλλες με σχετικά ίδια νοήματα όπως των καιρών εκείνων. Ο Γεώργιος Πρεβελάκης, καθηγητής στο Γαλλικό Πανεπιστήμιο Panthenon- Sorbonne στο βιβλίο του «Ποιοί είμαστε» γράφει ότι η ελληνική γλώσσα είναι ο προφανής φορέας της πολιτισμικής μας συνέχειας. Είναι το αδιαμφισβήτητο επιχείρημα ότι διατηρούμε δεσμούς με την Αρχαιότητα, το συγκριτικό μας πλεονέκτημα στην κληρονομιά των μεγάλων ιστορικών στιγμών του Ελληνισμού, είτε πρόκειται για τον Μέγα Αλέξανδρο, είτε για τα μνημεία, όπουδήποτε και αν έχουν ενταχθεί. Η δε Ορθοδοξία συνέβαλε καθοριστικά στη συνέχεια αυτή, αφ΄ενός με τη διατήρηση των παλαιών και τη δημιουργία νέων έργων και, αφ΄ετέρου, με τη συνεχή άσκηση του εκκλησιαστικού τελετουργικού λόγου.
Μετά απ΄ όλα αυτά που αναπτύχθηκαν μπορούμε να πούμε ότι :
* Η Ελληνική γλώσσα είναι ενιαία ουσιαστικά και αδιαίρετη χρονικά.
Επίσης είναι Αυτόφωτη διότι δημιουργήθηκε από Έλληνες.
Αυτάρκης διότι περιλαμβάνει ειδικές ελληνικές λέξεις για να δηλώσει ακόμη
και τις απειροελάχιστες διαφορές ομοειδών πραγμάτων.
Πρωτότυπη διότι η ανθρωπότης προστρέχει συνήθως σ΄αυτήν, για όποια
λέξη χρειαστεί να δημιουργηθεί και
Πλουσιοτάτη διότι μπορεί να καλύψει τις ανάγκες των σύγχρονων Η/Υ. * Και σήμερα πανάρχαιες λέξεις υπάρχουν στη γλώσσα μας, είτε πρωτότυπα
είτε σε σύνθεση.
* Τα λεγόμενα Αρχαία Ελληνικά δεν είναι νεκρή γλώσσα και είναι πλουσιώτερα
από τα Νέα Ελληνικά.
Συμπερασματικά η γλώσσα μας με τις διαφορετικές μορφές της γλωσσικής εκφράσεως, από την προ του Ομήρου εποχή, την ομηρική εποχή , την περίοδο της ιωνικής, αιολικής, δωρικής, αττικής, του Βυζαντίου, την καθαρεύουσα και τέλος την δημοτική, είναι ουσιαστικά η μία και μοναδική γλώσσα η Ε λ λ η ν ι κ ή. Ομιλείται ως κύρια εκτός από την Ελλάδα και την Κύπρο, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Β. Ήπειρο ενώ στην υπόλοιπη Αλβανία είναι αναγνωρισμένη ως μειονοτική γλώσσα, όπως είναι και στην Αρμενία, Σκόπια, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Ουκρανία, Τουρκία και στην Καλαβρία της Ιταλίας, στην παλιά Μεγάλη Ελλάδα, όπου και σήμερα ομιλούν τα Γκρεκάνικα. Mια αρχαία ελληνική διάλεκτο, την Δωρική, με κάποιες ιταλικές προσμείξεις και με πάρα πολλές ομηρικές λέξεις.
Είναι δε γνωστό πως οι Έλληνες, έχοντας ως μόνιμη κοιτίδα την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, είχαν φτάσει στα πέρατα του κόσμου (Νότιο Αμερική, Ινδικό, Ειρηνικό κλπ.), προσφέροντας πολιτισμό, επιστήμες και γλώσσα στις πρωτόγονες φυλές των περιοχών αυτών. Σχετική με το θέμα αυτό είναι η μελέτη του καθηγητού του πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης Nors S Jozephson με τον τίτλο : Ελληνικά Γλωσσικά στοιχεία στις Πολυνησιακές Γλώσσες – Ελληνικός Ειρηνικός (Greek Linguistic Elements in the Polynesian Languages – Hellenicum Pacificum).
Εξ αιτίας της μετανάστευσης δε σήμερα η γλώσσα ομιλείται σε χώρες-προορισμούς ελληνόφωνων πληθυσμών μεταξύ των οποίων η Αυστραλία, η Γερμανία, οι Ηνωμένες Πολιτείας, το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς, η Ρωσσία και άλλα κράτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, ενώ μεμονωμένες ομάδες Ελλήνων ή ελληνόφωνων ευρίσκονται σε όλα τα πλάτη και μήκη της γης.
Υπολογίζεται δε ότι ο συνολικός αριθμός ανθρώπων παγκοσμίως που ομιλούν τα ελληνικά ως πρώτη ή δεύτερη γλώσσα είναι γύρω στα 25 εκατομμύρια.
Κλείνω με αυτά που ένας Πανεπιστημιακός καθηγητής και Πρόεδρος της Διεθνούς Ακαδημίας προς διάδοσιν του πολιτισμού ο Ιταλός Φραγκίσκος Λινγκόρα είπε : «Έλληνες να είστε υπερήφανοι που μιλάτε την Ελληνική Γλώσσα ζωντανή και μητέρα όλων των άλλων γλωσσών. Μην την παραμελείτε, αφού αυτή είναι ένα από τα λίγα αγαθά που μας έχουν απομείνει.....».
Και συμπληρώνω εγώ : Η γλώσσα μας στη διαχρονική της εξέλιξη ταλαιπωρήθηκε, περιθωριοποιήθηκε, βιάστηκε, λεηλατήθηκε, έγινε προσπάθεια ακόμη και ν΄αντικατασταθεί το ελληνικό αλφάβητο με το λατινικό. Όμως η δύναμή της είναι πάρα πολύ μεγάλη. Επέζησε για χιλιάδες χρόνια και θα επιζήσει στον αιώνα τον άπαντα, παρά τον πόλεμο που δέχεται από πολλούς (βλέπε Κίσσιγκερ, λέσχες, κλπ) και όλοι οι πολέμιοι θα την βρούν μπροστά τους, ακόμη και στον κάτω κόσμο που θα πάνε, γιατί και οι άγγελοι ομιλούν την θεία γλώσσα – την ελληνική – όπως πίστευε και έλεγε και ο μεγάλος μας Νίκος Εγγονόπουλος.
Ελευθέριος Αυλιανός
11 Φεβρουαρίου 2022
«Στην Ελληνική υπάρχει ένας ίλιγγος λέξεων, διότι µόνο αυτή εξερεύνησε, κατέγραψε και ανέλυσε τις ενδότατες διαδικασίες της οµιλίας και της γλώσσης, όσο καµία άλλη γλώσσα.» Ο μεγάλος Γάλλος διαφωτιστής Βολτέρος είχε πει «Είθε η Ελληνική γλώσσα να γίνει κοινή όλων των λαών.» Ο Γάλλος καθηγητής του Πανεπιστημίου της Σορβόνης Κάρολος Φωριέλ είπε: «Η Ελληνική έχει ομοιογένεια σαν την Γερμανική, είναι όμως πιο πλούσια από αυτήν. Έχει την σαφήνεια της Γαλλικής, έχει όμως μεγαλύτερη ακριβολογία. Είναι πιο ευλύγιστη από την Ιταλική και πολύ πιο αρμονική από την Ισπανική. Έχει δηλαδή ότι χρειάζεται για να θεωρηθεί η ωραιότερη γλώσσα της Ευρώπης.» Η Μαριάννα Μακ Ντόναλντ, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας και επικεφαλής του TLG δήλωσε «Η γνώση της Ελληνικής είναι απαραίτητο θεμέλιο υψηλής πολιτιστικής καλλιέργειας.»
Theodore F. Brunner (Ιδρυτής του TLG και διευθυντής του µέχρι το 1997)
«Σε όποιον απορεί γιατί ξοδεύτηκαν τόσα εκατοµµύρια δολάρια για την αποθησαύριση των λέξεων της Ελληνικής, απαντούµε: Μα πρόκειται για την γλώσσα των προγόνων µας και η επαφή µε αυτούς θα ßελτιώσει τον πολιτισµό µας.» Η τυφλή Αμερικανίδα συγγραφέας Έλεν Κέλλερ είχε πει «Αν το βιολί είναι το τελειότερο μουσικό όργανο, τότε η Ελληνική γλώσσα είναι το βιολί του ανθρώπινου στοχασμού.» Γιόχανες Γκαίτε (Ο μεγαλύτερος ποιητής της Γερμανίας, 1749-1832)
«Άκουσα στον Άγιο Πέτρο της Ρώµης το Ευαγγέλιο σε όλες τις γλώσσες. Η Ελληνική αντήχησε άστρο λαµπερό µέσα στη νύχτα.»
Διάλογος του Γκαίτε µε τους µαθητές του:
-Δάσκαλε τι να διαßάσουµε για να γίνουµε σοφοί όπως εσύ;
-Τους Έλληνες κλασικούς.
-Και όταν τελειώσουµε τους Έλληνες κλασικούς τι να διαßάσουµε;
-Πάλι τους Έλληνες κλασικούς. Μάρκος Τύλλιος Κικέρων (Ο επιφανέστερος άνδρας της αρχαίας Ρώµης, 106-43 π.Χ.)
«Εάν οι θεοί µιλούν, τότε σίγουρα χρησιµοποιούν τη γλώσσα των Ελλήνων.» Χάµφρι Κίτο (Άγγλος καθηγητής στο πανεπιστήµιο του Μπρίστολ, 1968)
«Είναι στη φύση της Ελληνικής γλώσσας να είναι καθαρή, ακριßής και περίπλοκη. Η ασάφεια και η έλλειψη άµεσης ενοράσεως που χαρακτηρίζει µερικές φορές τα Αγγλικά και τα Γερµανικά, είναι εντελώς ξένες προς την Ελληνική γλώσσα.» Ιρίνα Κοßάλεßα (Σύγχρονη Ρωσίδα καθηγήτρια στο πανεπιστήµιο της Μόσχας Λεµονόσοφ, 1995)
«Η Ελληνική γλώσσα είναι όµορφη σαν τον ουρανό µε τα άστρα.» R. H. Robins (Σύγχρονος Άγγλος γλωσσολόγος, καθηγητής στο πανεπιστήµιου του Λονδίνου)
«Φυσικά δεν είναι µόνο στη γλωσσολογία όπου οι Έλληνες υπήρξαν πρωτοπόροι για την Ευρώπη. Στο σύνολό της η πνευµατική ζωή της Ευρώπης ανάγεται στο έργο των Ελλήνων στοχαστών. Ακόµα και σήµερα επιστρέφουµε αδιάκοπα στην Ελληνική κληρονοµιά για να ßρούµε ερεθίσµατα και ενθάρρυνση.» Φρειδερίκος Σαγκρέδο (Βάσκος καθηγητής γλωσσολογίας – Πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδηµίας της Βασκονίας)
«Η Ελληνική γλώσσα είναι η καλύτερη κληρονοµιά που έχει στη διάθεσή του ο άνθρωπος για την ανέλιξη του εγκεφάλου του. Απέναντι στην Ελληνική όλες, και επιµένω όλες οι γλώσσες είναι ανεπαρκείς.»
«Η αρχαία Ελληνική γλώσσα πρέπει να γίνει η δεύτερη γλώσσα όλων των Ευρωπαίων, ειδικά των καλλιεργηµένων ατόµων.»
«Η Ελληνική γλώσσα είναι από ουσία θεϊκή.» Ερρίκος Σλίµαν (Διάσηµος γλωσσομαθής (γνώριζε επτά γλώσσες) αρχαιολόγος, 1822-1890)
«Επιθυµούσα πάντα µε πάθος να µάθω Ελληνικά. Δεν το είχα κάνει γιατί φοßόµουν πως η ßαθειά γοητεία αυτής της υπέροχης γλώσσας θα µε απορροφούσε τόσο πολύ που θα µε αποµάκρυνε από τις άλλες µου δραστηριότητες.» (Ο Σλίµαν µίλαγε άψογα 18 γλώσσες. Για 2 χρόνια δεν έκανε τίποτα άλλο από το να µελετάει τα 2 έπη του Οµήρου). Τζώρτζ Μπερνάρ Σο (Μεγάλος Ιρλανδός θεατρικός συγγραφέας, 1856-1950) «Αν στη ßιßλιοθήκη του σπιτιού σας δεν έχετε τα έργα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, τότε µένετε σε ένα σπίτι δίχως φως.» Τζέιµς Τζόις (Διάσηµος Ιρλανδός συγγραφέας, 1882-1941)
«Σχεδόν φοßάµαι να αγγίξω την Οδύσσεια, τόσο καταπιεστικά αφόρητη είναι η οµορφιά.» Ιμπν Χαλντούν, ο μεγαλύτερος Άραβας ιστορικός: «Που είναι η γραµµατεία των Ασσυρίων, των Χαλδαίων, των Αιγυπτίων; Όλη η ανθρωπότητα έχει κληρονοµήσει την γραµµατεία των Ελλήνων µόνον.» Will Durant (Αµερικανός ιστορικός και φιλόσοφος, καθηγητής του Πανεπιστηµίου της Columbia)
«Το αλφάßητον µας προήλθε εξ Ελλάδος δια της Κύµης και της Ρώµης. Η Γλώσσα µας ßρίθει Ελληνικών λέξεων. Η επιστήµη µας σφυρηλάτησε µίαν διεθνή γλώσσα διά των Ελληνικών όρων. Η γραµµατική µας και η ρητορική µας, ακόµα και η στίξης και η διαίρεσης εις παραγράφους… είναι Ελληνικές εφευρέσεις. Τα λογοτεχνικά µας είδη είναι Ελληνικά – το λυρικόν, η ωδή, το ειδύλλιον, το µυθιστόρηµα, η πραγµατεία, η προσφώνησις, η ßιογραφία, η ιστορία και προ πάντων το όραµα. Και όλες σχεδόν αυτές οι λέξεις είναι Ελληνικές.» Ζακλίν Ντε Ροµιγί (Σύγχρονη Γαλλίδα Ακαδηµαϊκός και συγγραφέας)
«Η αρχαία Ελλάδα µας προσφέρει µια γλώσσα, για την οποία θα πω ότι είναι οικουµενική.»
«Όλος ο κόσµος πρέπει να µάθει Ελληνικά, επειδή η Ελληνική γλώσσα µας ßοηθάει πρώτα από όλα να καταλάßουµε την δική µας γλώσσα.» Μπρούνο Σνελ (Διαπρεπής καθηγητής του Πανεπιστηµίου του Αµßούργου)
«Η Ελληνική γλώσσα είναι το παρελθόν των Ευρωπαίων.» Φραγκίσκος Λιγκόρα (Σύγχρονος Ιταλός καθηγητής Πανεπιστηµίου και Πρόεδρος της Διεθνούς Ακαδηµίας προς διάδοσιν του πολιτισµού)
«Έλληνες να είστε περήφανοι που µιλάτε την Ελληνική γλώσσα ζωντανή και µητέρα όλων των άλλων γλωσσών. Μην την παραµελείτε, αφού αυτή είναι ένα από τα λίγα αγαθά που µας έχουν αποµείνει και ταυτόχρονα το διαßατήριό σας για τον παγκόσµιο πολιτισµό.» Ο. Βαντρούσκα (Καθηγητής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήµιο της Βιέννης)
«Για έναν Ιάπωνα ή Τούρκο, όλες οι Ευρωπαϊκές γλώσσες δεν φαίνονται ως ξεχωριστές, αλλά ως διάλεκτοι µιας και της αυτής γλώσσας, της Ελληνικής.» Peter Jones (Διδάκτωρ – καθηγητής του Πανεπιστηµίου της Οξφόρδης ο οποίος συνέταξε µαθήµατα αρχαίων Ελληνικών προς το αναγνωστικό κοινό, για δηµοσίευση στην εφηµερίδα «Daily Telegraph»)
«Οι Έλληνες της Αθήνας του 5ου και του 4ου αιώνος είχαν φθάσει την γλώσσα σε τέτοιο σηµείο, ώστε µε αυτήν να εξερευνούν ιδέες όπως η δηµοκρατία και οι απαρχές του σύµπαντος, έννοιες όπως το θείο και το δίκαιο. Είναι µιά θαυµάσια και εξαιρετική γλώσσα.» Ντε Γρόοτ (Ολλανδός καθηγητής Οµηρικών κειµένων στο πανεπιστήµιο του Μοντρεάλ)
«Η Ελληνική γλώσσα έχει συνέχεια και σε µαθαίνει να είσαι αδέσποτος και να έχεις µιά δόξα, δηλαδή µιά γνώµη. Στην γλώσσα αυτή δεν υπάρχει ορθοδοξία. Έτσι ακόµη και αν το εκπαιδευτικό σύστηµα θέλει ανθρώπους νοµοταγείς – σε ένα καλούπι – το πνεύµα των αρχαίων κειµένων και η γλώσσα σε µαθαίνουν να είσαι αφεντικό.»
Gilbert Murray (Καθηγητής του Πανεπιστηµίου της Οξφόρδης)
«Η Ελληνική είναι η τελειότερη γλώσσα. Συχνά διαπιστώνει κανείς ότι µιά σκέψη µπορεί να διατυπωθεί µε άνεση και χάρη στην Ελληνική, ενώ γίνεται δύσκολη και ßαρειά στην Λατινική, Αγγλική, Γαλλική ή Γερµανική. Είναι η τελειότερη γλώσσα, επειδή εκφράζει τις σκέψεις τελειοτέρων ανθρώπων.»
Max Von Laye (Βραßείον Νόµπελ Φυσικής)
«Οφείλω χάριτας στην θεία πρόνοια, διότι ευδόκησε να διδαχθώ τα αρχαία Ελληνικά, που µε ßοήθησαν να διεισδύσω ßαθύτερα στο νόηµα των θετικών επιστηµών.»
E, Norden (Μεγάλος Γερµανός φιλόλογος)
«Εκτός από την Κινεζική και την Ιαπωνική, όλες οι άλλες γλώσσες διαµορφώθηκαν κάτω από την επίδραση της Ελληνικής, από την οποία πήραν, εκτός από πλήθος λέξεων, τους κανόνες και την γραµµατική.»Martin Heidegger (Γερµανός φιλόσοφος, απο τους κυριότερους εκπροσώπους του υπαρξισµού του 20ου αιώνος)
«Η αρχαία Ελληνική γλώσσα ανήκει στα πρότυπα, µέσα από τα οποία προßάλλουν οι πνευµατικές δυνάµεις της δηµιουργικής µεγαλοφυΐας, διότι αναφορικά προς τις δυνατότητες που παρέχει στην σκέψη, είναι η πιό ισχυρή και συνάµα η πιό πνευµατώδης από όλες τις γλώσσες του κόσµου.»
David Crystal (Γνωστός Άγγλος καθηγητής, συγγραφεύς της εγκυκλοπαίδειας του Cambridge για την Αγγλική)
«Είναι εκπληκτικό να ßλέπεις πόσο στηριζόµαστε ακόµη στην Ελληνική, για να µιλήσουµε για οντότητες και γεγονότα που ßρίσκονται στην καρδιά της σύγχρονης ζωής.»Μάικλ Βέντρις (Ο άνθρωπος που αποκρυπτογράφησε την Γραµµική γραφή Β’)
«Η αρχαία Ελληνική Γλώσσα ήταν και είναι ανωτέρα όλων των παλαιοτέρων και νεοτέρων γλωσσών.»
Luis José Navarro (Αντιπρόεδρος στο εκπαιδευτικό πρόγραµµα «Ευρωκλάσσικα» της Ε.Ε.)
«Η Ελληνική γλώσσα για µένα είναι σαν κοσµογονία. Δεν είναι απλώς µιά γλώσσα…»
Juan Jose Puhana Arza (Βάσκος Ελληνιστής και πολιτικός)
«Οφείλουµε να διακηρύξουµε ότι δεν έχει υπάρξει στον κόσµο µία γλώσσα η οποία να δύναται να συγκριθεί µε την κλασσική Ελληνική.»Ζακ Λανγκ (Γάλλος Υπουργός Παιδείας)
«Η Ελληνική γλώσσα είναι µία γλώσσα η οποία διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά, όλες τις προϋποθέσεις µιας γλώσσης διεθνούς… εγγίζει αυτές τις ίδιες τις απαρχές του πολιτισµού… η οποία όχι µόνον δεν υπήρξε ξένη προς ουδεµία από τις µεγάλες εκδηλώσεις του ανθρωπίνου πνεύµατος, στην θρησκεία, στην πολιτική, στα γράµµατα, στις τέχνες, στις επιστήµες, αλλά υπήρξε και το πρώτο εργαλείο, – προς ανίχνευση όλων αυτών – τρόπον τινά η µήτρα… Γλώσσα λογική και συγχρόνως ευφωνική, ανάµεσα σε όλες τις άλλες…»
 |
Απαλλαγμένο από ιούς. www.avast.com
|
ΣΥΝΕΙΔΗΣΙΣ=1087=>7 (ΣΕΠΤΑ ΙΕΡΑ)
ΕΣΩ=1005=>6 // ΕΞΩ=865=>1
Ο σεπτός αριθμός 7 κρύβει στην ετυμολογία του τα πάντα περί της ουσίας του.
Το 2ο Ενεργειακό Κέντρο είναι λίγο πάνω από τις γονάδες και σχετίζεται με τα κύτταρα Λέυντιγκ.
Το 3ο Ενεργειακό Κέντρο βρίσκεται στην περιοχή των νεφρών και σχετίζεται με τα επινεφρίδια.
Το 4ο Κέντρο Ενεργειακό βρίσκεται στη μέση του στήθους και σχετίζεται με το θύμο αδένα.
Το 5ο Ενεργειακό Κέντρο βρίσκεται στη βάση του λαιμού και σχετίζεται με το θυρεοειδή αδένα.
Το 6ο Ενεργειακό Κέντρο βρίσκεται ακριβώς ανάμεσα στα δύο μάτια, και σχετίζεται με τον αδένα της υπόφυσης.
Το 7ο Ενεργειακό Κέντρο βρίσκεται στο πάνω μέρος του εγκεφάλου και σχετίζεται με τον αδένα της επίφυσης.
2. Το Αιθερικό/ζωτικό σώμα-Επιθυμικόν/Γενετήσιος ορμή.
3. Το Αστρικό σώμα-Θυμικόν/Ψυχικές επιθυμίες.
4. Το Κατώτερο νοητικό σώμα-Φρην/Νοητικόν.
6. Το ενορατικό σώμα-Λόγος/Διαισθητικόν/Ενορατικόν.
7. Το ατομικό σώμα-Νους/Νόος.
«Όλες οι γλώσσες θεωρούνται κρυφά ελληνικά, με δάνεια από τη μητέρα των γλωσσών, τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ»!
«Οι δικές μας γλώσσες είναι σήμερα ένα είδος ημιελληνικών!»
Όχι, δεν το είπε ο συμπαθής Πορτοκάλος στην ξεκαρδιστική ταινία «γάμος αλά ελληνικά».
Το είπε ο κορυφαίος ισπανός ακαδημαϊκός Φρανθίσκο Ρ. Αδράδος. Ο Francisco Rodriguez Adrados (1922-2020) ήταν Ισπανός ελληνιστής, γλωσσολόγος, μεταφραστής και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Εργάστηκε κατά το μεγαλύτερο μέρος της σταδιοδρομίας του στο Πανεπιστήμιο Κομπλουτένσε της Μαδρίτης. Διετέλεσε μέλος της Βασιλικής Ισπανικής Ακαδημίας, της Βασιλικής Ακαδημίας της Ιστορίας
«Η ελληνική και η κινεζική είναι οι μοναδικές ομιλούσες γλώσσες ακόμη και σήμερα, των οποίων η ύπαρξη είναι γνωστή εδώ και 3.500 χρόνια. Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, αν κρίνουμε από την επίδραση που άσκησαν σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες, η ελληνική είναι η πρώτη γλώσσα του κόσμου».
Η διαπίστωση ανήκει στον καθηγητή, το βιβλίο του οποίου «Ιστορία της ελληνικής γλώσσας» των εκδόσεων Παπαδήμα παρουσιάστηκε πριν από λίγα χρόνια σε εκδήλωση στην ΕΣΗΕΑ.
Μέλος της Ισπανικής Βασιλικής Ακαδημίας με πολυάριθμα βιβλία για την ελληνική γλώσσα και τη λογοτεχνία στο ενεργητικό του, καθώς και για την ινδοευρωπαϊκή και γενική γλωσσολογία, και τιμημένος με το Βραβείο Ωνάση για το Ελληνοϊσπανικό λεξικό που διευθύνει, ο κ. Αδράδος, παρών στην εκδήλωση και ο ίδιος, μίλησε για την συνεισφορά των δύο αυτών βιβλίων στην ιστορία της γλώσσας μας.
«Η άμεση ή έμμεση επίδραση του αλφαβήτου της ελληνικής, του λεξιλογίου της, του συντακτικού της και της λογοτεχνίας της ήταν και είναι τεράστια» γράφει ο κ. Αδράδος στον πρόλογο του βιβλίου του, μια επίδραση που, όπως λέει, είχε αποτέλεσμα «οι δικές μας γλώσσες να είναι σήμερα ένα είδος ημιελληνικών ή κρυπτοελληνικών»! Η ίδια η ιστορία είναι αυτή που επιβεβαιώνει τον ισπανό καθηγητή και σε αυτήν καταφεύγει και ο ίδιος στο βιβλίο του, επισημαίνοντας πάντως ότι δεν είναι καθόλου εύκολο να γραφτεί μια ιστορία της ελληνικής γλώσσας. Μιας «παράξενης ιστορίας διαιρέσεων και ενοποιήσεων», όπως έλεγε.
Το βιβλίο αποτελείται από δύο μέρη: Στο πρώτο μελετάται η ελληνική γλώσσα, αρχίζοντας από την ινδοευρωπαϊκή και την κοινή ελληνική, για να καταλήξει στην αττική, τη νέα γλώσσα που έγινε με τη σειρά της κοινή. Στο δεύτερο αναλύεται η ιστορία αυτής της κοινής με τις παραλλαγές της από την ελληνιστική εποχή ως σήμερα, μέσω της ρωμαϊκής και της βυζαντινής εποχής. Και βέβαια παρουσιάζονται η σχέση της με τις άλλες γλώσσες, η επίδρασή της σε αυτές και ο ρόλος της ως γλώσσας της Ανατολικής Ρωμαϊκής -και αργότερα Βυζαντινής- Αυτοκρατορίας και, τελικά, ως γλώσσας του νέου ελληνικού κράτους.
«Τα στοιχεία της ελληνικής είναι παρόντα σε όλες τις γλώσσες» καταλήγει ο κ. Αδράδος, για να επισημάνει ότι ακόμη και οι περίοδοι της ήττας ήταν προσωρινές, αφού τελικώς η ελληνική γλώσσα αναβίωνε πάντα με δυναμισμό.
Η καινοτομία του αρχαίου
ελληνικού αλφαβήτου που άλλαξε όλες τις σύγχρονες γλώσσες
Μύθοι και ιστορική αλήθεια για το πρώτο φωνητικό αλφάβητο στην Ιστορία, που
δημιούργησαν οι Έλληνες
Ένα από τα θέματα που απασχολούν αρκετούς αναγνώστες μας είναι το ελληνικό
αλφάβητο. Ιδιαίτερα σε σχόλια ορισμένων άρθρων μας υπάρχουν οξύτατες διαμάχες
μεταξύ αναγνωστών σχετικά με αυτό. Σκεφθήκαμε λοιπόν να γράψουμε ένα άρθρο για
το αρχαίο ελληνικό αλφάβητο, ελπίζοντας ότι θα λύσουμε κάποιες απορίες.
Αλφαβητική γραφή
Από τον 9ο ή τον 8ο π.Χ. αιώνα οι Έλληνες εμφανίζονται να χρησιμοποιούν την
αλφαβητική γραφή που δηλώνει, κατ' αρχήν, όλους τους φθόγγους μιας γλώσσας,
άσχετα αν πρόκειται για σύμφωνα, φωνήεντα ή ημίφωνα. Κατά κανόνα δηλαδή, κάθε
σημείο, γράμμα ή γράφημα, δηλώνει έναν φθόγγο και όχι μία συλλαβή. Όπως γράφει
ο αείμνηστος Μανόλης Ανδρόνικος, το αλφάβητο δίκαια χαρακτηρίστηκε ως «η πιο
σημαντική και ιστορικά αναλλοίωτη προσφορά των Ελλήνων στον ευρωπαϊκό
πολιτισμό», αφού τα πιο σημαντικά κείμενα στον δυτικό κόσμο έχουν γραφτεί με
αλφάβητα παραγόμενα από το ελληνικό (λατινικό, γοτθικό, σλαβικό).
Σπουδαιότερο όμως όλων είναι η ίδια η βασική αρχή της αλφαβητικής γραφής,
όπως την κατανόησαν οι αρχαίοι Έλληνες: κάθε γράμμα να δηλώνει έναν φθόγγο (για
την ακρίβεια φώνημα) και κάθε φθόγγος-φώνημα να δηλώνεται με ένα γράμμα.
Πρόκειται για ιδιαίτερα σημαντική επινόηση των Ελλήνων, με την οποία τα γραφικά
συστήματα έγιναν πιο ακριβή, πιο απλά και πιο «οικονομικά ως προς την απόδοση
της γλώσσας».
Προέλευση του αλφαβήτου
Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι θεωρούσαν διάφορους λαούς ως επινοητές
του αλφαβήτου, ανάμεσά τους, τους Αιγύπτιους, τους Ασσύριους, τους Βαβυλώνιους,
τους Φοίνικες και τους Κρήτες. Μάλιστα, κατά τον Διόδωρο τον Σικελιώτη οι
Κρήτες υποστήριζαν ότι αυτοί είχαν επινοήσει το αλφάβητο, το οποίο απλά
τροποποίησαν οι Φοίνικες. Ο Ηρόδοτος (Ε’,58) έκανε λόγο για «φοινικήια ή
καδμήια γράμματα», το ίδιο και το μια επιγραφή του 5ου π.Χ. αιώνα από την Τέω
της Λυκίας: «ος αν... φοινικήια εκκόψει» (περ. 475 π.Χ.).
Ο αείμνηστος Μανόλης Ανδρόνικος στην "Ιστορία του Ελληνικού Έθνους"
γράφει: «Το αλφάβητο όμως που ονομάζουμε ελληνικό δεν είναι η παλαιότερη γραφή
της ελληνικής γλώσσας. Με την ανάγνωση της Μυκηναϊκής (Γραμμικής Β') γραφής
πιστοποιήθηκε ότι αυτή υπήρξε η παλαιότερη γραφή κειμένων, που χρονολογούνται
στους μυκηναϊκούς χρόνους. Ωστόσο τα δύο αυτά συστήματα γραφής, το μυκηναϊκό
και το ελληνικό των ιστορικών χρόνων, δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους, ούτε
στη μορφή των συμβόλων, ούτε στη λειτουργία τους. Το μυκηναϊκό είναι
συλλαβογραφικό, δηλαδή κάθε σύμβολό του εκφράζει μια συλλαβή, ενώ το ελληνικό
είναι φωνητικό, δηλαδή κάθε σύμβολο-γράμμα εκφράζει έναν ιδιαίτερο φθόγγο-φωνή.
Αυτή η ιδιότης του ελληνικού αλφαβήτου, τόσο απλή και αυτονόητη σήμερα, υπήρξε
μια κοσμοϊστορική κατάκτηση του ανθρώπου».
Και συνεχίζει ο μεγάλος αρχαιολόγος:
«Η αρχαία ελληνική παράδοση, απέδιδε την εύρεση του αλφαβήτου ή τη δημιουργία
ορισμένων γραμμάτων σε διάφορα μυθικά πρόσωπα: στον Παλαμήδη, στον Προμηθέα,
στον Ορφέα, στον Λίνο, στον Μουσαίο κλπ, αλλά κυρίως στον Κάδμο, τον βασιλιά
της Τύρου(σημ: ο οποίος στη συνέχεια ήρθε στην Ελλάδα)... Η σύγχρονη έρευνα
επιβεβαίωσε την ακρίβεια του χαρακτηρισμού αυτού, ότι δηλαδή πρότυπο του
ελληνικού αλφαβήτου υπήρξε το φοινικικό ή ορθότερα το βόρειο σημιτικό
αλφάβητο».
Ποια στοιχεία όμως αποδεικνύουν την προέλευση του αρχαίου ελληνικού αλφαβήτου
από το βόρειο σημιτικό αλφάβητο;
α) Το σχήμα όλων σχεδόν των πρώιμων ελληνικών γραμμάτων είναι βασικά το ίδιο με
το σχήμα γραμμάτων του βόρειου σημιτικού.
β) Η σειρά των ελληνικών γραμμάτων, όπως τη γνωρίζουμε από πρώιμα αλφαβητάρια
και από την αριθμητική τους αξία, είναι αντίστοιχη με τη σειρά του βόρειου
σημιτικού αλφαβήτου.
γ) Το όνομα των γραμμάτων: ενώ στα ελληνικά δεν έχουν κάποιο νόημα (άλφα,
βήτα κλπ), στις σημιτικές γλώσσες είναι λέξεις με κάποιο νόημα π.χ. aleph=βόδι,
beth=σπίτι κλπ.).
δ) Η κατεύθυνση της γραφής. Οι Έλληνες έγραφαν αρχικά όπως οι Σημίτες, δηλαδή
από τα δεξιά προς τα αριστερά ("επί τα λαιά") αν και σχεδόν παράλληλα
ανέπτυξαν την εναλλάξ ή βουστροφηδόν γραφή και τη γραφή από τα αριστερά προς τα
δεξιά ("ες ευθύ").
Φωνήεντα: η μεγάλη προσφορά των Ελλήνων στην ιστορία του πολιτισμού
Η μεγάλη προσφορά όμως, μία ακόμα, των Ελλήνων στον παγκόσμιο πολιτισμό,
ήταν η ριζική μεταμόρφωση του σημιτικού αλφαβήτου, το οποίο είχε μόνο σύμφωνα
και κάποια ημίφωνα.
Οι Έλληνες χρησιμοποίησαν πέντε από τα σημιτικά στοιχεία για να αποδώσουν πέντε
φωνήεντα: το aleph για το α, το yod για το ι, το he για το ε, το vav(βαβ) για
το υ και το ayin για το ο. Όπως γράφει ο ιστορικός της γραφής David Diringer
έτσι οι Έλληνες «μεταμόρφωσαν τη συμφωνική σημιτική γραφή σε ένα μοντέρνο
αλφάβητο και του έδωσαν συμμετρία και τέχνη».
Τα παλαιότερα μνημεία του ελληνικού αλφαβήτου είναι η επιγραφή σε οινοχόη από
το Δίπυλο του Κεραμεικού στην Αθήνα και ένα επίγραμμα πάνω σε σκύφο από τις
Πιθηκούσσες (πρόκειται για το νησί Ίσκια της Ιταλίας, όπου οι Ευβοείς ίδρυσαν
αποικία στις αρχές του 8ου π.Χ. αιώνα).
Πότε και πού δημιουργήθηκε το ελληνικό αλφάβητο;
Για τον χρόνο και τον τόπο δημιουργίας του ελληνικού αλφαβήτου έχουν διατυπωθεί
διάφορες εκδοχές.
Σχετικά με τον χρόνο δημιουργίας του αλφαβήτου, προτάθηκαν διάφορες
χρονολογίες. Πιο πρώιμη είναι αυτή που τοποθετεί τη δημιουργία του το 1500-1400
π.χ. και πιο όψιμη, αυτή που θεωρεί ότι δημιουργήθηκε το 700 π.Χ. Οι
περισσότεροι ερευνητές όμως συγκλίνουν στην άποψη ότι η σημιτική γραφή
υιοθετήθηκε τον 10ο-9ο π.Χ. όπως αναφέραμε και στην αρχή του άρθρου. Ενδιαφέρον
παρουσιάζουν κάποιες απόψεις κορυφαίων επιστημόνων.
Ο Σπυρίδων Μαρινάτος και άλλοι, υποστήριζαν ότι η δημιουργία του ελληνικού
αλφαβήτου τοποθετείται στα μυκηναϊκά χρόνια (περ. 1700-1100 π.Χ.). Ο Έβανς και
άλλοι υποστήριξαν την άποψη ότι Έλληνες από την Κρήτη, οι Φιλισταίοι, αποίκισαν
την Παλαιστίνη κατά τον 13ο π.Χ. αιώνα και δημιούργησαν αλφαβητική γραφή
έχοντας ως πρότυπο τη Γραμμική Β'. Την αλφαβητική αυτή γραφή υιοθέτησαν οι
Φοίνικες και από αυτούς την παρέλαβαν κατόπιν οι Έλληνες.
Πραγματικά, μερικά λίγα γράμματα μοιάζουν εξωτερικά με κρητικά γραμμικά
σημεία, αλλά αυτή η ομοιότητα μπορεί να είναι εν μέρει συμπωματική, χωρίς
ωστόσο να αποκλείεται μερικά κρητικά σημεία να χρησιμοποιήθηκαν στη σημιτική
γραφή άσχετα με τη φωνητική τους αξία σύμφωνα με τον Ντίρινγκερ. Πάντως η
επίδραση στη σημιτική γραφή, αν και όσο υπήρξε, δεν σημαίνει ότι το ελληνικό
αλφάβητο ταυτίζεται στο σύνολό του με τα κρητικά γραφικά συμπτώματα.
Όσο για τον τόπο εισαγωγής του ελληνικού αλφαβήτου, έχουν διατυπωθεί διάφορες
απόψεις. Ορισμένοι κάνουν λόγο για την Κρήτη ή τη Θήρα, στην οποία εμφανίζεται
η παλαιότερη μορφή του ελληνικού αλφαβήτου (απουσιάζει μεταξύ άλλων το γράμμα
F). Σύμφωνα με τον Α. Σιγάλα πρώτοι παρέλαβαν τη σημιτική γραφή οι Δωριείς της
Θήρας, της Κρήτης και της Μήλου. Ο Επιφανής Γερμανός φιλόλογος U. von
Wilamowitz απέρριπτε τη Θήρα και άλλες περιοχές που δεν ήταν κέντρα
επικοινωνίας. Έτσι από κάποιους προτάθηκε η Ρόδος.
Άλλοι υποστηρίζουν ότι η προσαρμογή της φοινικικής γραφής έγινε ανεξάρτητα σε
διάφορα σημεία του ελληνικού κόσμου. Η Αγγλίδα επιγραφικός L.H. Jeffery θεωρεί
ότι το αρχαίο ελληνικό αλφάβητοι δημιουργήθηκε στην αρχαία πόλη (Ποσίδειον;),
στη σημερινή Αλ Μίνα της Συρίας, στις εκβολές του ποταμού Ορόντη, όπου
συγκατοικούσαν Έλληνες και Φοίνικες.
Όσο για τον τρόπο "παραλαβής" της σημιτικής γραφής από τους Έλληνες,
υποστηρίχθηκε ότι η δημιουργία του αλφαβήτου δεν οφείλεται σε ένα άτομο, αλλά
σε περισσότερους, πιθανόν εμπόρους, που προσάρμοσαν τη σημιτική γραφή στην
ελληνική γλώσσα ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο δημιουργώντας έτσι τις διάφορες
εκδοχές του ελληνικού αλφαβήτου.
Πολύ ορθά όμως ο Μανόλης Ανδρόνικος γράφει ότι «πολιτιστικά αγαθά όπως η γραφή,
δεν αποτελούν τυχαία δημιουργήματα κοινών ανθρώπων για την εξυπηρέτηση
πρόχειρων πρακτικών μικροαναγκών, αλλά μιας προσωπικότητας με μοναδική ιδιοφυΐα
και έμπνευση». Προς επίρρωση των παραπάνω, ο Αμερικανός γλωσσολόγος E. Sapir
έκανε λόγο για τη "φωνολογική διαίσθηση των αρχαίων (Ελλήνων)", ενώ ο
Γάλλος γλωσσολόγος A. Meillet τόνισε ότι οι επινοητές των διαφόρων γραφών και
ιδίως του αλφαβήτου ήταν μεγάλοι γλωσσολόγοι.
Οι μεταβολές και τα "χαμένα" γράμματα του αλφαβήτου
Ο τόπος και ο χρόνος των διάφορων μεταβολών του (αρχικού) ελληνικού αλφαβήτου
έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το Ψ και το Ω προστέθηκαν στη Μίλητο, όπου και το
heth δήλωσε το ήτα.
Η προσθήκη των Φ και Χ κατά τον Α. Σιγάλα είναι ακόμα παλαιότερη. Ο ίδιος
θεωρεί ότι η Δήλος, το «κέντρον όλης της ιωνικής φυλής» ήταν η αφετηρία των
τροποποιήσεων. Το βέβαιο είναι πως η διάκριση των μακρών από τα βραχέα έγινε
στην Ιωνία.
Το πληρέστερο αλφάβητο ήταν αυτό της Μιλήτου, το οποίο εισήχθη επίσημα στην
Αθήνα το 403 π.Χ. επί άρχοντος Ευκλείδου μετά από πρόταση του πολιτικού Αρχίνου
και από τον 4ο π.Χ. αιώνα αντικατέστησε κάθε τοπικό αλφάβητο και καθιερώθηκε σε
όλες τις ελληνικές πόλεις. Επρόκειτο για μεγαλογράμματη γραφή(με κεφαλαία)
καθώς δεν υπήρχαν ακόμη τα πεζά, που εξελίχθηκε ως προς τη μορφή των γραμμάτων
στο πέρασμα των χρόνων.
Υπήρχαν στη διάρκεια των αιώνων και γράμματα τα οποία σταδιακά περιέπεσαν σε
αχρηστία και εγκαταλείφθηκαν. Το δίγαμμα (F)ήταν το έκτο γράμμα σε πρώιμες
γραφές του αρχαίου ελληνικού αλφαβήτου. Επρόκειτο για φθόγγο όπως το αγγλικό W.
Περιέπεσε σε αχρηστία νωρίς, τον 8ο π.Χ. αι. στις ιωνικές αποικίες, ενώ
εμφανίζεται σε επιγραφές μέχρι τον 4ο π.Χ. αιώνα.
Το σαμπί εμφανιζόταν σαν γράμμα μόνο σε τοπικές παραλλαγές των αλφαβήτων στην
αρχαία Ιωνία. Παρέμεινε σαν αριθμητικό σύμβολο αργότερα μόνο για τον αριθμό
900. Πιθανολογείται ότι δήλωνε φθόγγο παρόμοιο με διπλό σίγμα (σσ) ή διπλό ταυ
(ττ). Και η σημερινή ονομασία του "σαμπί" είναι μεταγενέστερη, των
όψιμων βυζαντινών χρόνων. Φέρεται να προέρχεται ως σύνθετη λέξη Ωσάν πι (σαν το
γράμμα "πι").
Το γράμμα κόππα, είναι γράμμα των πρώιμων ελληνικών αλφαβήτων που ισοδυναμούσε
ηχητικά με το "κάπα". Η γενικευμένη χρήση ενός μόνο "κάπα"
από τα μέσα του 6ου π.Χ., έθεσε στο περιθώριο και το κόππα, το οποίο
χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια για να δηλώσει τον αριθμό 90.
Το στίγμα, είναι σύμπλεγμα των χαρακτήρων σίγμα και ταυ, ενώ στην αρχαιότητα
δήλωνε τον αριθμό έξι. Σήμερα χρησιμοποιείται σπάνια σε κλασικά κείμενα, ενώ τη
θέση του στο ελληνικό σύστημα αρίθμησης σήμερα έχει πάρει το στ'.
Τέλος το δασυνόμενο ήτα, στα περισσότερα αλφάβητα συμβόλιζε τον ήχο του
πνεύματος της δασείας και προφερόταν ως heta. Όταν καθιερώθηκε το ιωνικό
αλφάβητο, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας προέκυψε η ανάγκη να αποδίδεται με
κάποιον τρόπο ο δασύς φθόγγος. Έτσι άρχισαν να χρησιμοποιούνται τα δύο μισά του
Η, το μεν αριστερό, ως δασύς φθόγγος, το δε δεξί για να δηλώσει την έλλειψη
δασύτητας. Τα πνεύματα δασεία και ψιλή, γνωστά από το πολυτονικό σύστημα,
προέκυψαν από το αριστερό και το δεξί μισό του Η αντίστοιχα. Το Η αντιστοιχεί
στο λατινικό Η, h.
Τα γράμματα ως αριθμοί
Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν δύο συστήματα για την αναγραφή των αριθμών:
το αλφαβητικό και το ακροφων(ητ)ικό το οποίο συμβόλιζε τους αριθμούς με το
αρχικό γράμμα του ονόματός τους, εκτός από το ένα (μονάδα), που δηλωνόταν με
κατακόρυφη γραμμή (Ι). Έτσι το Π σήμαινε το 5, το Δ το 10, το Η (Ηεκατόν) το
100, το Χ το 1.000 και το Μ (Μύριοι) το 10.000. Τα πενταπλάσια των αριθμών
αυτών δηλώνονταν με συνδυασμό του Π και των Δ,Η,Χ και Μ που γράφονταν στο κενό
των δύο κατακόρυφων "κεραιών" του Π. Οι άλλοι αριθμοί αποδίδονταν με
προσθήκη των γραμμάτων (ο μεγαλύτερος αριθμός έμπαινε πρώτος): ΠΙΙ=7, ΗΔΠΙ=116
κλπ. Το αλφαβητικό σύστημα εκτόπισε το ακροφων(ητ)ικό γύρω στο 100 π.Χ.
Το αλφαβητικό σύστημα αρίθμησης διατηρήθηκε ως το τέλος της βυζαντινής
περιόδου, οπότε άρχισε να αντικαθίσταται από το σύστημα των αραβικών αριθμών.
Δυστυχώς σήμερα το αλφαβητικό σύστημα αρίθμησης δεν διδάσκεται στα ελληνικά
σχολεία, ενώ στο Λύκειο χρησιμοποιείται κάποιες φορές το λατινικό αριθμητικό
σύστημα(I,II,III,IV,V,VI,VII,VIII,IX,X κλπ.)…
Τι ισχυρίζονται οι αρνητές της φοινικικής προέλευσης του αλφαβήτου;
Βέβαια υπάρχουν κάποιοι που δεν αποδέχονται τη φοινικική προέλευση του
ελληνικού αλφαβήτου και σε αυτούς κάνει εκτενή αναφορά στο βιβλίο του «ΜΥΘΟΙ
ΚΑΙ ΠΛΑΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ» ο Νίκος Σαραντάκος.
Ορισμένοι, όπως ο ακαδημαϊκός Αντώνιος Κουνάδης, Πολιτικός Μηχανικός, Ομότιμος
Καθηγητής του Ε.Μ.Π. και παλαιός πρωταθλητής της δισκοβολίας θεωρούν ότι η
φοινικική προέλευση του αλφαβήτου και η ινδοευρωπαϊκή θεωρία είναι παλαιότερες
απόψεις οι οποίες δήθεν αποτελούν «αντικείμενα συνεχιζόμενων μέχρι σήμερα εντόνων
συζητήσεων και αμφισβητήσεων».
(Από την επίσημη ομιλία του κύριου Α. Κουνάδη στην Ακαδημία Αθηνών τον
Ιανουάριο του 2019).
Κάποιες ελληνοκεντρικές, όπως τις χαρακτηρίζει ο Νίκος Σαραντάκος, ιστοσελίδες
και έντυπα διατυπώνουν την άποψη ότι «έχει πλέον καταρριφθεί η θεωρία για τη
φοινικική προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου» ή ότι «το φοινικικόν ψεύδος
κατέρρευσε». Όμως η φοινικική προέλευση του αλφαβήτου μας δεν αμφισβητείται από
κανέναν επιστήμονα, ιδίως γλωσσολόγο. Ο αείμνηστος Α.Φ. Χριστίδης έγραφε στην
"Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας" (ΙΝΣ, 2005) ότι το ελληνικό
αλφάβητο είναι "παιδί του φοινικικού".
Την προέλευση του ελληνικού από το φοινικικό αλφάβητο την αποδεικνύουν και όλα
τα επιστημονικά επιχειρήματα που παραθέσαμε. Κλείνοντας, παραθέτουμε ένα
επίγραμμα που έγραψε ο Ζηνόδοτος ο Στωικός, μαθητής του Διογένη του Λαέρτιου
για τον Ζήνωνα τον Κιτιέα: «... ει δε πάτρα Φοίνισσα, τις ο φθόνος; ου και ο
Κάδμος κείνος, αφ' ου γραπτάν Ελλάς έχει σελίδα;» («Κι αν η πατρίδα σου είναι η
Φοινίκη, τι πειράζει; Μήπως δεν ήταν από εκεί κι ο Κάδμος που έδωσε στην Ελλάδα
τη γραφή;»). Κάτι που δείχνει όπως γράφει εύστοχα ο Νίκος Σαραντάκος ότι ο
αρχαίοι πρόγονοί μας, δεν είχαν συμπλέγματα και δεν δίσταζαν ν' αναγνωρίσουν τα
δάνεια που είχαν πάρει...
Πηγές: «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ», ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ, ΤΟΜΟΣ Β’, σελ.
196-201(Μανόλης Ανδρόνικος).
«ΕΛΛΑΣ», ΤΟΜΟΣ ΠΡΩΤΟΣ, ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΠΥΡΟΣ, Σελ. 65-71, ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΜΑΓΟΥΛΑΣ.
Μιχάλης Στούκας
18.02.2023, 17:2282 ΣΧΟΛΙΑ
Thema Insights
Πιστοποίηση αναπηρίας, χωρίς
ταλαιπωρία και περιττή γραφειοκρατία
16.02.2023, 16:26
Οι πρόσφατες blockbuster
πρεμιέρες του σινεμά, έρχονται σπίτι σου χωρίς επιπλέον χρέωση!
14.02.2023, 15:25
Μια ανεκτίμητης αξίας επένδυση
για το παρόν και το μέλλον του παιδιού σας
14.02.2023, 10:36
Ακολουθήστε το protothema.gr
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από
την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr
